"Heilig Dier", ets op van Gelder papier, 50 x 65 cm, 1979.

Soms vraagt iemand me wat een bepaalde tekening of ets betekent. Ik vertel dan het verhaal dat er bij hoort. Soms is dat maar een heel kort verhaal, soms zo lang dat er niet genoeg tijd is, om het helemaal uit te diepen. Dus die lange verhalen, die komen op den duur allemaal op de website. Sommige staan daar al.

Ik kreeg weer zo'n vraag, en deze keer over een oude ets met heel veel van Anton's symbolen er op. Een ervan is nogal zeldzaam: het heilige dier. Het staat wel in het boek van Anton zelf: "Het Systeem", maar verder ben ik het nog bijna nooit tegengekomen.

Het dier is de natuur. Vooral de natuur in de mens zelf, dus passie, sexualiteit, agressie. Alle krachten die gericht zijn op overleving van het individu zonder rekening te houden met anderen.

In deze ets heeft de wijsheid (de zittende man) het universele tussen zichzelf en het dier geplaatst. Daarmee ontneemt hij het dier zijn destructieve kracht - het wordt "heilig". Anton duidt dat aan met een aureool, dezelfde cirkel die hij om de onschuld zet: de onschuld gebruikt geen enkele kracht, die is er, meer niet. Onaantastbaar.

Het universele beeldt hij uit als een cirkel, met daarin de twee figuren die tegenover elkaar staan. In positieve zin is dat de relativiteit, het vermogen om buiten jezelf te kijken en de ander te zien. In negatieve zin de discussie of confrontatie, dus de ander bestrijden. Maar tussen hen in staat de onschuld. Zij zien elkaar dus, maar er is geen enkele oppositie tegenover de ander. In de twee cirkels rechts staat er bovendien een verticale lijn door de cirkel: het geweten. Het vermogen om een grens te bepalen.

De liggende vrouw rechts boven geeft zich totaal over aan het universele. Haar onderlichaam (waar het sexuele dier woont) is omgeven door een grote cirkel, dus zij heeft zich daardoor ook heilig gemaakt. Zij heeft deze cirkel te danken aan de wijsheid, daarom staat hij vlak naast het hoofd van de zittende man.

Nog een speciaal gegeven in deze ets: er staat "drie van tweehonderd". Blijkbaar vond Anton deze ets zo belangrijk dat hij in een groot aantal verspreid moest worden. Maar het is een droge-naald ets, het is niet mogelijk om die vaak af te drukken, dan verdwijnen de lijnen. Waarschijnlijk zijn er minder dan 6 afdrukken...

Lotti Heyboer