Den Ilp 17 Februari 2008

Artikel in Privé DEZE week: 2e week Feb. 2008

Complete (leesbare) tekst klik hier

Bruiden van overleden kunstenaar treden uit isolement.
‘Anton is niet echt weg’

Anton Heyboer liet zijn bruiden niet onverzorgd achter...
Met verdriet is verwerkt, de verbijstering weggeebd. Bijna drie jaar na de dood van de excentrieke kunstenaar ANTON HEYBOER durven zijn vijf 'bruiden' de confrontatie met de buitenwereld weer aan. En hoe! Het weduwenfront is de drijvende kracht achter een bijzondere verkooptentoonstelling in Museum Jan van der Togt in Amstelveen (van 20 maart t/m 4 mei), met nooit eerder getoonde kunstwerken: 'Ton was een unieke kunstenaar. Hij mag nooit vergeten worden!'
Door BARBARA PLUGGE  Fotos ALBERT DENISEGER
 
Op de feestelijke vernissage in maart in Amstelveen zal een bruid ontbreken.'Er blijft altijd iemand thuis, want van TON mocht de geest van het territorium niet aan zijn lot worden overgelaten. Als je wegging, werd die verstoord en dat is niet goed,' zegt JOKE, in een vorig leven automonteur, nu leider van de roedel in de dichtgetimmerde vesting in het NoordHollandse Den Ilp. Haar gouden tanden glinsteren in het licht. Eigenlijk staat al vast MARIA er niet bij zal zijn. Acht jaar geleden kreeg de eerste bruid een ernstige hersenbloeding, waarvan ze nooit helemaal is hersteld. Joke: 'We zullen een oppas voor haar regelen. Maria is linkszijdig verlamd, ze heeft last van spasmes en is slecht ter been. Maar in haar hoofd is alles goed hoor! Ze heeft een beter geheugen dan wij.'
Bijna drie jaar geleden verruilde kunstenaar ANTON HEYBOER, grondlegger van de bijzondere commune, met grote tegenzin het 'ondermaanse' voor het 'bovenmaanse'. Hij stierf op 9 april 2005, in zijn slaap, aan uitputting. Eenentachtig was Ton 'pas'. Zijn vijf bruiden - Maria, LOTTI, Joke, MARIKE en PETRA - bleven ontredderd, maar niet onverzorgd achter.
Maar liefst tachtigduizend werken telde de nalatenschap van de uiterst productieve kunstenaar. Een deel daarvan wordt van 20 maart t/m 6 mei in Museum Jan van der Togt tentoongesteld en verkocht.
 
Enorm gat
Etsen, schilderijen, collages en beelden, meer dan het oog aankan. Sommige kunstwerken hebben dertig jaar in de kast gelegen en zijn nog nooit aan de buitenwereld getoond. 'Het mooiste van het mooiste,' lacht Lotti (67), de oudste van Antons 'meisjes'.
Kan het wel, een leven zonder Anton?
Joke: 'Het is anders geworden, die humor, dat beweeglijke, dat is er niet meer. Wij moeten nu ook alles zelf doen. Het drukken, de verkoop, de winkel aan de overkant; wij doen het op onze manier, maar we houden nog wel zo veel mogelijk zijn regels aan.' Marike: 'Maar het is best een enorm gat.'
 
Ondertussen lijkt Anton thuis in Den Ilp ieder moment zijn entree te kunnen maken. Het nachtverblijf van de kunstenaar, een hondenhok met alleen een peertje als verlichting, is onberoerd gebleven. Ook het atelier boven is nog intact. De oude, met schuimrubber bedekte wasmachine waarop hij veel werken creëerde, de houten werktafel, de kwasten en de chaos... Niets is veranderd. Joke knikt: ‘Alles is hetzelfde gebleven. Toen hij net dood was, dachten we: Hoe nu verder? Hoe redden we dit? Kunnen we dit wel? Ik was stomverbaasd toen ik ontdekte hoeveel kracht we hadden. Het is alsof we Tons geest hebben geabsorbeerd.' Marike: 'Maar Anton is niet echt weg. Hij leeft in ons, dat voelen we heel duidelijk. We zijn alle vijf een beetje Ton geworden.' Joke: 'De vrijheid van leven, het lef, de kwetsbaarheid, het kinderlijke. En dat je daartoch mee uit de voeten kunt.' De meisjes leven bijna middeleeuws. zonder enige vorm van luxe. Zo wilde Anton het, en zo zal het ook blijven. De ramen zijn dichtgetimmerd. Lotti: 'Ton was bang voor inbrekers, want je kunt de schilderijen gewoon zien staan.'
 
Geen douche
Het land achter de houten keten is nog even drassig als vroeger. De twee in het gras geparkeerde Landrovers, een met nog geen 10.000 kilometer op de teller, zijn overwoekerd. Verspreid over het terrein lopen negen herdershonden.
Marike, ooit schoonheidsspecialiste en model: 'We hebben geen badkamer, geen douche, geen warm water en zelfs geen we.' Joke: 'Even hebben we gedacht: Als Ton er niet meer is, dan nemen we een douche... Maar het past gewoon niet bij ons. Het werkt niet, Ik doe alles met de koude kraan en als ik warm water wil, zet ik een pannetje op. Ik weet niet beter. En hoe vaak komt het nou voor dat je je haar moet wassen? Zo vaak nou ook weer niet.'
Ze gruwt: 'De gedachte alleen al aan zo'n douche. Je moet je eerst helemaal uitkleden, dan in die bak gaan staan en je vervolgens afdrogen en weer aankleden. Dat is veel werk.'
Er wordt instemmend geknikt. Joke: 'Ton waste zich nooit en rook heerlijk. Hij had een babyhuidje, zo zacht. Hij zei altijd: 'Als je je wast, gaat de beschermlaag van je huid af, inclusiefde vitaminen.' Die visie bevalt me wel, al maak ik me natuurlijk wel schoon op plekken die schoon horen te zijn.'
Lotti: Ik ben hier sinds 1965, al 42 jaar...'
Marike: 'De mensen verbazen zich erover dat wij nog bij elkaar zijn, dat onze eenheid niet uit elkaar is gevallen. Maar wij blijven bij elkaar tot de dood ons scheidt. We zijn zo hecht, zo verbonden.'
Joke: ‘Ton zei altijd dat wij zijn grootste creatie waren. Ik denk wel eens: misschien is dat ook welzo, want wat wij hebben komt nergens anders voor. Er is geen strijd. we kibbelen zelfs niet.' Lotti: 'Toch zijn we totaal verschillend. Uit onszelf zouden we nooit vriendinnen zijn geworden. Wat ons bindt is dat we elkaar aanvullen, de ander heeft iets wat jij niethebt. Met elkaar zijn we compleet.'
Ook voor jaloezie was er geen plaats.
Joke: 'Als een van ons lang bij hem was. dacht je: Het gaat goed zo! Bedenk wel dat we ieder ons huis hebben en altijd alleen slapen, in ons eigen bed. Want dan komt de rust,'
Maar Anton was toch juist een ‘gezonde' man?
Lotti: Ton was niet lichamelijk ingesteld. We hadden best veel seks in huis, maar de hormonen hingen meer in de lucht.'
Joke: 'Als Ton seks met je had gehad. kon hij daarna drie dagen niet werken. Dan had hij zijn kracht verspeeld. Hij kon gewoon niet tegen seks.
Marike: 'Een voetbalelftal mag toch ook geen seks hebben voor een wedstrijd? Dan heb je je kruit verschoten.'
Joke: 'Eigenlijk was Ton geen man voor seks. Laten we zeggen dat hij er niet op gericht was. Werken en creeren. dat waren zijn passies.
Marike: Toch kon Ton je het gevoel geven dat je helemaal vrouw was. Dat prikkelde.'
Eensgezind: 'Ja, dat is nu weg. Maar we zijn inmiddels ook wat ouder, dat scheelt.'
Joke: 'Je mist het. maar het was maar een klein stukje. Zo klein dat je er maar af en toe last van hebt. Het is te verwaarlozen. Verder hebben wij een geweldig leven.'
Lotti: 'Het heeft een plek gekregen.'
Joke: 'Belangrijker is dat wij heel dankbaar zijn voor het ongelooflijk rijke leven dat hij ons heeft gegeven. Het dringt steeds meer tot ons door dat wij uitverkoren waren.'

Joke: 'Ton ligt in Purmerland begraven. Ik ben niet naar de teraardebestelling geweest. Ton had gezegd: 'Als ik doodga. moet jij thuisblijven, anders komen er inbrekers. Het is trouwens ook niet nodig dat je er bij bent, alleen mijn lichaam wordt begraven, Dat ligt straks onder die boom, maar zelf blijf ik hier." Marike: 'De anderen zijn wel meegegaan om te zien of hij wel echt onder de grond ging.' Joke: 'Ik zei nog: Jullie moeten er flink zand op gooien, hoor! Hij heeft een mooi plekje in een hoek. Aan de andere kant is nog een stukje vrij en daar komen wij. Twee graven naast elkaar. Heel knus.'

‘De mensen verbazen zich erover dat we nog steeds bij elkaar zijn!’

Anton Heyboer® 1924-2005    SITEMAP